Inflacja w Polsce - co podrożeje w tym roku?

Kryzys gospodarczy i inflacja nie oszczędzają nikogo, a wielu osobom przez ostatnie miesiące ich skutki spędzały sen z powiek. Jaka będzie inflacja w tym roku? Prognozy nie są jednoznaczne, ale mamy informacje, czego możesz się spodziewać w najbliższych miesiącach. Wyjaśniamy, jak wygląda sytuacja w styczniu, co podrożeje w 2023 roku i kiedy skończy się kryzys. Czy podatki pójdą w górę, a może rząd utrzyma Tarczę Antyinflacyjną? Czytaj dalej i przygotuj swój budżet na nowy rok.

Ile wynosi inflacja w styczniu?

Nie ma możliwości podania bieżącej wysokości inflacji na aktualny miesiąc, ponieważ wysokość inflacji jest podsumowaniem minionego okresu. Jedyne dane, na jakich można operować, to szacunki i przewidywania ekspertów bazujące na wysokości inflacji z poprzedniego miesiąca i aktualnych zmianach gospodarczych. Pomimo, że od dwóch miesięcy obserwowany jest spadek inflacji (październik - 17,9%, listopad - 17,5%, grudzień 16,6%), który wynikał z ustabilizowania cen opału, to eksperci są zdania, że w styczniu nastąpi gwałtowny wzrost. Niekorzystne zjawisko będzie spowodowane kolejnym wzrostem cen spowodowanych podwyższeniem płacy minimalnej i wycofaniem się z Tarczy Antyinflacyjnej. Początek 2023 roku to będzie szczyt wysokości inflacji w Polsce, która w lutym może przekroczyć 20%. Choć w styczniu liczby nie będą zbyt pomyślne, to jest to ostatni moment przed ustabilizowaniem się rynku i systematycznym powrotem do sytuacji sprzed kryzysu.

Co to jest inflacja?

O tym, co to jest inflacja, pisaliśmy szerzej w innym artykule - przeczytaj go, a dowiesz się więcej o samym zjawisku oraz jego wpływie na gospodarkę i życie każdego Polaka. W dużym skrócie, to spadek wartości pieniądza, którego bezpośrednim skutkiem jest wzrost cen w niemal każdej dziedzinie życia. Jest konsekwencją zdarzeń międzynarodowych, na przykład kryzysu czy niedoboru surowców, lub nieodpowiedniej polityki ekonomicznej danego kraju. Sztandarowym przykładem takiego działania jest drukowanie pieniędzy nie mających pokrycia, aby domknąć budżet państwowy. Kiedy w obiegu jest więcej złotówek, niż wynika z obrotu gospodarczego, wartość jednej złotówki automatycznie maleje i to jest właśnie inflacja konsumencka, którą możesz spotkać także pod skrótem CPI (Consumer Price Index).

Co oznacza wzrost inflacji dla Ciebie? Pieniądze, które zarabiasz lub odkładasz na koncie oszczędnościowym, tracą na rzeczywistej wartości. Jeśli oprocentowanie Twojej lokaty jest niższe, niż poziom inflacji, pieniądze nie będą na niej zarabiać. Zamiast się na nich bogacić, będziesz biednieć (chociaż nadal lepiej trzymać pieniądze na lokacie, niż nieoprocentowanym koncie osobistym). Spada również wysokość Twojej wypłaty. Za przykładowe 4 tys. na rękę rok temu można było kupić znacznie więcej, niż obecnie. Oznacza to, że jeśli nie dostajesz regularnych podwyżek w dobie inflacji, wraz ze stażem pracy zarabiasz coraz mniej. Chociaż liczby tego nie pokazują, a czasami sugerują coś innego, większość społeczeństwa powoli biednieje.

Jak wzrosły ceny przez inflację w zeszłym roku?

Aktualne dane GUS dotyczące wzrostu cen w ubiegłym roku, opisują okres od stycznia do listopada i doskonale oddają wpływ inflacji na koszty życia. Widoczne jest, które sektory, w jakim okresie i o ile podrożały w stosunku do zeszłego roku. Ogólny wzrost cen rozpoczął się w lutym i stopniowo zwiększał się przez cały rok. Dopiero pod koniec roku (listopad, grudzień) można było zauważyć niewielki spadek. Ze względu na okres grzewczy i przedświąteczny, który wiąże się z dodatkowymi wydatkami, ta niewielka poprawa nie była odczuwalna dla obywateli.

Znacznie większe znaczenia ma to, jak wygląda krzywa kosztów poszczególnych dziedzin życia. Najbliższy stopie inflacji w Polsce jest wzrost kosztów żywności (także cen w restauracjach), który jesienią zaczął znacznie go przewyższać. Poniżej poziomu inflacji pozostały wydatki na zdrowie i edukację, jednak ze względu na dość wysokie koszty, które generują te dziedziny życia, nawet tak niewielki wzrost był odczuwalny dla portfeli. 

Najbardziej podrożały opłaty za mieszkanie (czynsz, rachunki) oraz transport, w tym ceny paliw. Ze względu na wydarzenia międzynarodowe i problemy z dostępnością surowców, te sektory budżetu były najbardziej nieprzewidywalne i odcisnęły największe piętno na portfelach Polaków*.

Co podrożeje przez inflację w tym roku?

Ekonomiści i analitycy są zgodni, że można spodziewać się szeregu podwyżek, a większość z nich jest bezpośrednio lub pośrednio powiązana z inflacją. Dokładna lista tego, co podrożeje, jest trudna do przedstawienia ze względu na niestabilną sytuację. Nie da się na ten moment przedstawić jednego scenariusza rozwoju konfliktu na wschodzie, a to te wydarzenia są głównym (choć nie jedynym) czynnikiem ryzyka, które determinują zmiany cen. Podwyżki w Polsce z pewnością się pojawią i będą dotyczyć przynajmniej kilku aspektów życia.

• żywność - ceny nadal mają rosnąć, tak jak poprzedniego roku. Dlatego miej pod ręką kody rabatowe na artykuły spożywcze, które pomagają w zakupach w dobie drożyzny. Przydadzą Ci się zwłaszcza w pierwszym kwartale tego roku,

• chemia gospodarcza - dotyczy to szczególnie produktów z celulozy, jak papier toaletowy. Wynika to z globalnego kryzysu dotyczącego tego surowca,

• autostrady - podwyżki opłat za autostrady obliczane są na podstawie wysokości inflacji za 3 poprzednie kwartały. Obecnie będą wynosić 13,3%,

• energia - inflacja w Polsce sprawi, że ceny prądu wzrosną o 18%, nawet pomimo zamrożenia,

• gaz - przywrócenie stawki VAT na poziom 23% spowoduje, że kwoty na rachunkach w prywatnych domach pójdą do góry,

• kary naliczane od wysokości minimalnej krajowej - inflacja spowodowała wzrost minimalnej krajowej, a to zaskutkowało wzrostem wysokości niektórych kar, których stawka obliczana jest na podstawie kwoty brutto minimalnej krajowej. Więcej zapłaci m.in. kierowca nieposiadający polisy OC, lub osoby, które nie złożyły oświadczenia PCC-3,

• składki ZUS - podniesienie minimalnej krajowej, a co za tym idzie średniego wynagrodzenia, poskutkowało największym w historii, jednorazowym wzrostem składek ZUS. Te koszty poczują przede wszystkim osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą oraz przedsiębiorcy zatrudniający pracowników.

• lokalne podatki i opłaty - w tym roku wzrósł podatek od nieruchomości we wszystkich miastach wojewódzkich, podatek od psa, a także opłata uzdrowiskowa,

• alkohol i tytoń - ceny używek wzrastają zarówno przez ogólną drożyznę, jak i kolejne podniesienie akcyzy, które miało miejsce w tym miesiącu (alkohol o 5%, tytoń o 10%)**.

Część z wymienionych podwyżek nie wydaje się być bezpośrednio powiązana z inflacją. Należy jednak pamiętać, że to zjawisko wpływa nie tylko na koszty domowe, ale także na budżety samorządowe czy państwa. Niektóre zmiany wysokości opłaty czy podatków wynikają z poszukiwania źródeł dochodu mających pokryć wydatki organów, jak ogrzewanie szkół czy oświetlenie ulic. Samorządy również odczuwają panującą drożyznę, dlatego wzrost lokalnych opłat to pośrednio skutki inflacji.

Co z prądem na 2023?

Ceny prądu nie są oczywiste. Obecnie, nadal obowiązuje zamrożenie taryf, które ma chronić Polaków przed gwałtownymi skokami opłat za energię. Ceny za 1 kWh na poziomie taryf dla spółek obrotu ze stycznia ubiegłego roku, gwarantują stabilne kwoty na rachunku. Aby korzystać z ulg, trzeba mieścić się w limitach zużycia dla gospodarstwa domowego, które są większe dla rolników, osób niepełnosprawnych i rodzin posiadających Kartę Dużej Rodziny.

Co  prądem nw tym roku? Dostawcy energii notują duży wzrost kosztów zakupu i dystrybucji energii. Zamrożone są stawki zakupu energii, jednak koszty dystrybucji, które również wzrosły, nie podlegają temu procesowi. Do poprzedniej wysokości stawki wrócił VAT i przywrócona została akcyza. Sumując wszystkie nowe koszty, wyłania się kwota, o ile podrożeje prąd. Szacunki wskazują, iż podwyżka wyniesie minimum o 18% dla gospodarstw, które mieszczą się w limicie. Śdednia cena z 1 kWh z 0,77 zł wzrosła do prawie 1 zł.

Jak wyglądają ceny gazu? W tym przypadku również stawki pozostają zamrożone, powraca jednak dodatkowy koszt w postaci podatku VAT. Koszty gazu są najbardziej odczuwalne w miesiącach zimowych, więc jeśli zastanawiasz się, jak obniżyć rachunki za gaz, sprawdź nasz poradnik i wprowadź do swojego życia kilka sprawdzonych rozwiązań.

Wzrost ceny paliwa - na co się przekłada?

Ceny paliwa są jedną z najtrudniejszych do przewidzenia opłat. Ceny baryłki ropy na światowym rynku potrafią być nieprzewidywalne i gwałtownie wzrastać w wyniku jednej decyzji. Podobnie jak kwoty na poziomie kraju - wysokość marży PKN Orlen, czyli koncernu, który dyktuje warunki na polskim rynku, zależą od decyzji jednego człowieka. Taki stan rzeczy uniemożliwia stabilizację rynku i wiarygodne prognozy. 1 stycznia 2023 roku weszły w życie zmiany Tarczy Antyinflacyjnej, co skutkowało powrotem wysokości VAT do 23%, a mimo to koszt za litr nie uległ zmianie. Sztuczne kierowanie ceną przez koncern może mieć niemożliwe do przewidzenia skutki w wielu gałęziach gospodarki. Na co wpływają ceny paliwa?

Paliwo jest jednym z kluczowych kosztów wszystkich gałęzi usług i przemysłu, które wymagają transportu. Cena tego surowca ma wpływ na koszt dostaw, często na wielu etapach produkcji, co przekłada się na cenę końcową niemal wszystkich dóbr konsumpcyjnych. Dla przykładu, do produkcji chleba paliwo wykorzystywane jest podczas uprawy zboża (maszyny rolnicze), transporcie surowca do młyna, następnie mąki do piekarni i gotowego chleba do sklepu. Każdy wyjeżdżony w ten sposób litr paliwa przekłada się na wzrost finalnej ceny chleba. Za każdym dostępnym w sklepie produktem, stoi łańcuch dostaw, który zużywa paliwo. Dlatego cena tego surowca bezpośrednio przekłada się na liczby na paragonie podczas codziennych zakupów. Oznacza to, że wzrost ceny paliw dotykają Cię bezpośrednio, nawet jeśli nie masz samochodu i nie korzystasz z transportu miejskiego.

Ceny produktów spożywczych

Ceny żywności będą rosnąć w pierwszym kwartale tego roku, po czym się ustabilizują, a następnie zaczną powoli spadać. Pierwszy wzrost cen będzie gwałtowny i wyniknie nie tylko z utrzymania trendu z ubiegłego roku, ale też zdjęcia części Tarczy Antyinflacyjnej, a przede wszystkim przywrócenia normalnej stawki VAT. Najwyższy wzrost obejmie: 

• mięso, szczególnie drób,

• produkty tłuszczowe, na przykład masło,

• nabiał,

• warzywa**.

Chociaż początek roku zapowiada dużą drożyznę (21,5%w stosunku do poprzedniego roku), to z czasem rynek się uspokoi. W czwartym kwartale wzrost cen żywności przewidywany jest na jednocyfrową wartość (6,4%). Warto zaznaczyć, że są to w dalszym ciągu jedynie prognozy. Rynek jest niestabilny, a sytuacja międzynarodowa dostarcza kolejnych czynników ryzyka, które mogą mieć nieprzewidywalny wpływ na ceny żywności w Polsce.  Dlatego przeczytaj nasz poradnik i zacznij robić tanie zakupy spożywcze online. Sklepy internetowe dają szersze możliwości oszczędzania, niż stacjonarne, między innymi udostępniają kody rabatowe na jedzenie.

Podsumowanie

Wysoka inflacja w Polsce w pierwszym kwartale tego roku to niekorzystne rozpoczęcie roku, jednak z kolejnymi miesiącami sytuacja będzie się poprawiać. Aby zminimalizować negatywny wpływ tego zjawiska na swój budżet, warto wykorzystać wysokie stopy procentowe. Sprawdź, jak oszczędzać pieniądze w banku i zminimalizuj utratę wartości Twoich oszczędności. To, obok racjonalnego kupowania, najrozsądniejszy sposób na przetrwanie trudnych miesięcy.

W połowie roku ceny powinny się ustabilizować, a inflacja - zahamować. Na końcu roku może spaść do poziomu ze stycznia ubiegłego roku. NBP prognozuje, że inflacja roczna wyniesie 13,1% (w 2022 wyniosła 14,5%), w 2024 będzie to 5,9%, a w 2025 - 3,5%. Jeśli nie pojawią się żadne niekorzystne zjawiska, najbliższe miesiące będa najtrudniejsze, po czym czeka nas trwający dwa lata powrót do normalności.

*Sytuacja społeczno-gospodarcza kraju w listopadzie 2022 

**https://businessinsider.com.pl/twoje-pieniadze/10-najwazniejszych-podwyzek-cen-i-oplat-w-2023-r/8fnbnll